Is er een achterliggend probleem?
Vraag: Hebben we wel het juiste probleem / de juiste ambitie te pakken? Ligt er niet een ander probleem achter?
Vaak werkt het identificeren van achterliggende problemen goed wanneer één persoon - in de sessie - de rol van tegendenker aanneemt en herhaaldelijk de onderstaande vragen stelt:
1) Wat is precies het probleem? Wat is het probleem ‘achter’ het probleem?
2) Hoe erg is het als het probleem niet wordt opgelost / de ambitie niet wordt verwezenlijkt?
3) Voor wie is het erg als het probleem niet wordt opgelost?
Voorbeeld gesprek met tegendenker
Ervaren probleem: mensen in de buurt doen geen dingen meer met elkaar. Mensen komen hun deur niet meer uit en willen elkaar niet meer ontmoeten. Het is een teken van deze tijd: ieder voor zich.
Tegendenker: Waarom is het erg dat mensen in de buurt geen dingen meer met elkaar en voor elkaar doen. Ze zijn elkaar toch ook niet tot last en hoeven zich toch niet per se met elkaar te bemoeien?
Mogelijk antwoord: De buurt loopt zo een groot risico te verslonzen. Als mensen elkaar niet meer treffen zullen ze elkaar ook niet aanspreken, er is geen sociale controle meer. Bovendien kunnen er achter de voordeur allerlei problemen zijn waarbij mensen iets voor elkaar kunnen betekenen. We weten het nu niet en we weten ook niet waarom mensen niets meer met elkaar in de buurt?
Tegendenker: Is het erg dat de corporatie niet weet waarom mensen niets meer met elkaar in de buurt doen? Dat is toch ook niet primair de verantwoordelijkheid van corporaties?
Mogelijk antwoord: Het is inderdaad niet primair de verantwoordelijkheid van de corporatie om achter de voordeur te kijken en bewoners te helpen in hun dagelijks leven. Maar corporaties willen dat de buurt er goed uitziet, dat mensen veilig en plezierig wonen, dat er geen overlast is. Daar hebben wij als corporatie de buurt en de bewoners bij nodig; en zij ook elkaar. We begrijpen niet waarom mensen in deze buurt geen gemeenschapszin tonen.
Tegendenker: is het erg dat je niet begrijpt waarom mensen in deze buurt geen gemeenschapszin tonen? Het is toch duidelijk dat mensen daaraan geen behoefte hebben en liever met rust gelaten willen worden?
Mogelijk antwoord: strikt genomen weten we helemaal niet of mensen met rust gelaten willen worden. Misschien is er wel een andere verklaring waarom ze weinig met elkaar doen. Voordat we als corporatie beleid ontwikkelen of leefbaarheidsprojecten opzetten moeten we dat wel weten. Misschien hebben veel mensen in deze buurt wel persoonlijke problemen, financieel of sociaal-psychologisch. Uit onderzoek van de gemeente weten we bijvoorbeeld dat er veel ouderen in armoede leven die amper kunnen participeren. Misschien wordt er ook wel illegaal gewoond of hennep geteeld. Dit moeten we eerst weten.
Conclusie: het gesprek levert op dat er misschien helemaal geen sprake is van een ‘ieder voor zich-mentaliteit’ in de buurt. Het kan zijn dat mensen gewoonweg niet in staat zijn om te participeren, daarvoor niet de draagkracht hebben. Of er zijn andere redenen om niet naar buiten te treden. De woningcorporatie zal met andere partijen eerst moeten onderzoeken wat er achter het ogenschijnlijke probleem van een gebrek aan solidariteit en gemeenschapszin zit.
Het gesprek met de tegendenker heeft opgeleverd dat er (mogelijk) een ander probleem achter het oorspronkelijk gedefinieerde probleem schuil gaat.
Klik hier voor andere tips bij het tegendenken.